Hacim Kalıplarının Sınıflandırılması
Hacim kalıplarının Sınıflandırılması
Endüstride en çok kullanılan hacim kalıpları aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
1.Sıkıştırma Kalıpları
Sıkıştırma kalıpları termoset plastiklerin şekillendirilmesinde kullanılır.Bu kalıplarda büyük hacimli plastik madde daha küçük hacimli kalıplama boşluğu içerisinde 120 C° -360 C° sıcaklıkta ve yaklaşık 2 kg/mm² basınçta kalıp içerisinde sıkıştırılır. Bu sıcaklık ve basınç altındaki kalıplarda,tasarım iyi yapılmamış ise ürün elde etmek mümkün değildir. Ayrıca kalıplama boşluğu içine konulacak malzeme miktarının önceden bilinmesi gerekmektedir.
2.Transfer Kalıpları
Transfer kalıplarında genellikle termoset plastikler kalıplanmaktadır. Kalıp içerisine konan plastik madde, önce ısıtılır ve akışkan hale getirilir. Veya yükleme odasındaki plastik madde ısıtılarak akışkan hale getirilir ve dalıcı, zımbaya basınç uygulayarak plastiğin kalıplama boşluğunu doldurmasın sağlanır. Kalıp boşluğunu dolduran plastik maddeye sertleşinceye kadar basınç uygulanır. Transfer kalıplarında yükleme odası, yolluk, dağıtıcı, giriş kanalları ve kalıplama boşlukları bulunmaktadır.
3.Enjeksiyon Kalıpları
Enjeksiyon kalıplama işlemi,malzemenin ısıtılarak akıcı hale getirilmesi ve soğuk kalıba iletilmesi(enjekte edilmesi), kalıp içinde soğumak sureti ile sertleşerek istenilen biçimi alması prensibine dayanır. Enjeksiyon kalıplarında termoplastik malzemeler kullanılır. Termoplastikler yapı bakımından sıcaklık karşısında yumuşayıp akıcı hale gelirler ve soğutulduğu zaman sertleşmek sureti ile sadece fiziksel bir değişim gösterirler. Bu sebepten termoplastiklerin biçimlendirilmesinde enjeksiyon kalıpları tercih edilir
4.Fışkırtma (eksturizyon ) Kalıpları
Fışkırtma kalıpları ile kalıplanan parçanın bir kesit alanı ve kalıba bağlı olarak değişen iki boyutu vardır.kalıplanacak parçanın istenilen toleranslar içerisindeki kesit ölçüsü sıcaklık,kalıplama hızı (basıncı),soğutma ve hava dolaşın sisteminin kontrolü ile mümkündür(1).
5.Şişirme Kalıpları
İçerisi boş pek çok plastik parçalar,şişirme kalıplarında üretilmektedir. şişirme kalıplarının faydalı ve zararlı yönleri vardır. Ancak tasarımı iyi yapılan şişirme kalıpları ile uygun tipteki kalıplama tazğahında meydana gelebilecek hatalar en aza indirilebilmektedir. Şişirme kalıpları ile içerisi boş plastik şişe, kavanoz, bidon, tas ve benzeri parçalar üretilmektedir.
6. Haddeleme Kalıpları
Haddeleme kalıpları ile termoplastik malzemelerden plastik levha üretilmekte, ayrıca plastik levhaların astarlama işlemleri yapılmaktadır. Haddeleme kalıplarında toz veya ögütülmüş talaş halindeki plastik madde, sıcaklığı ayarlanabilen hadde silindirleri arasına dökülür. Biçimlendirme sıcaklığına kadar ısıtılan plastik madde,ayarlanabilen hadde silindirleri arasından geçerek istenilen kalınlıkta haddelenir. Haddelenen plastik levhanın şekil değiştirmesini önlemek için soğutucu tambur üzerinden sargı tamburuna gönderilir. Haddeleme kalıplarında plastik madde kolayca boyanabilir. Boya maddesi ile karıştırılmış toz veya talaş halindeki plastik madde, hadde silindirleri arasından geçerken boyanmış levha halinde kaplanır
7.Döndürme Kalıpları
Döndürme kalıplarında kalıp, iki eksen üzerinde dönüş yapan bir aygıta monte edilmiştir. Dönerek kalıplama yapan bu sisteme santrifüj kalıplama metodu da denir. Döndürme kalıplarında toz veya sıvı haldeki plastik maddeler kullanılır. Ayrıca, her iki Termoplastik ve termoset plastik maddelerden kalıplama işlemi yapılabilir. Bu kalıplama metodunda,plastik madde elle veya otomatik olarak kalıp içerisine dökülür. İçerisinde plastik madde bulunan kalıp fırına gönderilir ve toz halindeki plastiğin sıvı hale gelmesi sağlanır. Kalıp düşey ve yatay eksenler üzerinde döndürüldüğünde,içerisindeki sıvı plastik santrifüj kuvvetiyle kalıp boşluğu yüzeyine dağılır. Kalıp içerisindeki parça arzu edilen biçimi aldığında, su veya soğutma sıvısı püskürtülerek yada basınçlı havayla kalıp soğutulur.Bazen de kalıp yarımları içine açılan soğutma kanallarından gönderilen sıvı ile de kalıp soğutulabilir. Soğutma süresince kalıp,her iki dönme ekseni üzerinde döndürülür. Soğutma işlemi tamamlandığında parça kalıptan elle veya otomatik olarak çıkartılır
HACİM KALIPLARINDA ISI TRANFER SİSTEMİ
Genel Bilgiler
Kalıp ısı transfer sistemi Termoplastik işleyen makinelerde “kalıp soğutma sistemi” temoset işleyen makinelerde “kalıp ısıtma sistemi” ismini alır.Biz burada da diger konularda olduğu gibi daha çok kullanımı termosetlere göre daha yaygın olan termoplastikler yani kalıp soğutma sistemleri üzerinde duracağız
Kalıp soğutma sistemlerinin çevrim süresine etkisi büyüktür.bu sistem kalıp içindeki sıcak malzemenin hem en homojen hemde en hızlı şekilde soğumasını sağlamalı,yani sistemin soğutma verimi ihtiyaçlara cevap verebilecek kadar olmalıdır. Termosetler için ise kalıp ısıtma sistemi,kalıbın içindeki malzemenin ısınıp çapraz bağlar oluşturmak üzere reaksiyona girmesini en hızlı ve en yeterli şekilde sağlayacak yapıda olmalıdır.Isı trasfer ortamının kalıp duvarında yaklaşık üniform bir sıcaklık profilinin oluşumunu sağlayacak şekilde tasarlanması çok önemlidir.Kalıp duvarında oluşan ısının üniform olmasını etkileyen en önemli neden soğutma kanallarının kalıp boşluğuna ve
birbirlerine olan uzaklıklarıdır.Soğutma kanallarının kalıp boşluğuna olan uzaklıklarının artması ve birbirine olan uzaklıklarının azalması,sıcaklık profilinin daha üniform olmasını sağlar.Yarı kristal termoplastiklerle çalışırken kalıpta oluşan sıcaklık profilinin üniform olması amorf termoplastiklere oranla daha büyük önem taşır.Bunun sebebi,yarı kristal termoplastiklerin PVT özelliklerinden dolayı daha ciddi yoğunluk değişimlerine maruz kalmaları ve böylece daha çok çekme ve yamulama yapabilmeleridir
Kalıbı soğutmak için kalıp boşluğunun köşeleri gibi keskin hatlarında daha zordur.Çünkü buralarda ısı transferi oldukça yavaştır.Bu da ürünün köşelerinde yamulma meydana gelme ihtimalinin daha büyük olduğu anlamına gelir.Parça soğurken,soğutmanın daha iyi olduğu dış köşeleri iç köşelere göre daha erken soğur ve donar.
Kalıplar akışkanlarla (su veya yağ) soğutulup ısıtılabileciği gibi başka şekillerle de soğutulup ısıtılabilirler.Yalnız,hem ısıtma hem de soğutma amaçlı kullanılabilen akışkanlı soğutma sistemlerinin yapısı,sadece temoset veya elastomer malzemeler için kalıbın ısıtılmasını sağlayan rezistanslı sistemlere oranla çok daha esnek ve kullanışlıdır.Bir ısı tranfer sisteminin tasarımı esnasında sürekli karşılaşılabilen problemlerin başında,kompleks ürün yapısı gelmektedir.Çünkü kompleks parça geometrisi,hem yolluk sistemini ,hem itici sistemini hem de kalıp yapısını hesaba katan bir ısı transfer sistemi tasarlamayı oldukça güçleştirmektedir
0 yorum:
Yorum Gönder